زخم بستر، بهترین روش های پیشگیری و درمان

زخم بستر

زخم بستر، که به آن زخم فشاری نیز گفته می‌شود، نوعی آسیب پوستی است که به دلیل فشار مداوم بر روی یک ناحیه مشخص از پوست ایجاد می‌شود. این زخم‌ها معمولاً در نواحی که پوست بر روی استخوان‌ها قرار دارد، مانند پاشنه پا، کمر، و لگن، رخ می‌دهند.

علل زخم بستر

• فشار: ماندن در یک وضعیت درازکش یا نشسته برای مدت طولانی بدون تغییر وضعیت.
• سایش: تماس مکرر پوست با سطوح مختلف.
• رطوبت: عرق یا ادرار می‌تواند پوست را نرم کرده و خطر زخم را افزایش دهد.
• کمبود گردش خون: که می‌تواند به دلیل شرایط پزشکی مختلف ایجاد شود.

علائم زخم بستر

1. تغییر رنگ پوست: ناحیه تحت فشار ممکن است قرمز یا تیره‌تر شود.
2. درد یا حساسیت: احساس درد در ناحیه آسیب‌دیده.
3. زخم: در مراحل پیشرفته، ممکن است زخم‌ها به عمق پوست برسند و بافت زیرین را درگیر کنند.

پیشگیری و درمان

• تغییر وضعیت: هر دو ساعت یک‌بار وضعیت بدن را تغییر دهید.
• استفاده از بالش و تشک‌های مخصوص: برای توزیع بهتر فشار.
• مراقبت از پوست: پوست را خشک و تمیز نگه دارید و هرگونه آسیب را به سرعت درمان کنید.
• درمان زخم‌ها: بسته به شدت زخم، ممکن است نیاز به پانسمان، وکیوم تراپی زخم، داروهای موضعی یا در موارد شدید‌تر، جراحی باشد.

زخم‌بسترها بر اساس میزان عمق، اندازه و شدت آسیب به مراحل یا دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه به انواع یا مراحل زخم بستر پرداخته می‌شود:

مرحله ۱: قرمزی ثابت پوست

• ویژگی‌ها:
  • پوست قرمز یا تغییر رنگ یافته ولی هنوز سالم است.
  • ممکن است ناحیه آسیب‌دیده گرم‌تر یا سردتر از نواحی دیگر باشد.
  • ممکن است کمی دردناک یا حساس به لمس باشد.

مرحله ۲: آسیب سطحی پوست

• ویژگی‌ها:
  • لایه سطحی پوست (اپیدرم) آسیب دیده یا از بین رفته است.
  • ممکن است یک زخم باز یا تاول مشاهده شود.

مرحله ۳: آسیب به لایه‌های عمیق‌تر

• ویژگی‌ها:
  • زخم به درم (لایه زیرین اپیدرم) گسترش یافته است.
  • ممکن است گودال یا حفره‌ای با لبه‌های مشخص مشاهده شود.

مرحله ۴: آسیب شدید

• ویژگی‌ها:
  • آسیب به عضلات، استخوان یا حتی مفاصل گسترش یافته است.
  • ممکن است رسوب‌های مرگ بافتی یا پوست خشک شده دیده شود.

مراحل پیشرفته دیگر:

• زخم‌های غیرقابل طبقه‌بندی: زخم‌هایی که به دلیل حضور بخشی از پوست یا رسوبات بافتی نمی‌توانند به درستی طبقه‌بندی شوند.
• زخم‌های زیر بافتی: زخم‌های پوشیده شده با بافتی سفید، زرد، قهوه‌ای یا سیاه که با رفع این بافت می‌توان مرحله زخم را تعیین کرد.

پیشگیری از زخم بستر به ویژه برای افراد بستری یا افرادی که تحرک کمی دارند، بسیار مهم است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از زخم بستر می‌پردازیم:

تغییر مرتب وضعیت بدن

• تغییر وضعیت خواب یا نشستن: حداقل هر دو ساعت یک‌بار برای کاهش فشار روی نقاط حساس بدن.
• استفاده از تکنیک‌های تغییر وزن: در صورتی که فرد باید برای مدت طولانی در حالت نشسته بماند.

استفاده از تجهیزات مناسب

• بالش و بالشتک‌های مخصوص: برای کاهش فشار بر روی نقاط حساس.
• تشک‌های ضد زخم بستر: که به توزیع یکنواخت وزن بدن کمک می‌کنند.

مراقبت از پوست

• نگه داشتن پوست خشک و تمیز: جلوگیری از تعریق و استفاده از لوسیون‌های مرطوب‌کننده.
• بررسی منظم پوست: برای شناسایی زودهنگام تغییرات در رنگ یا وضعیت پوست.

تغذیه و هیدراتاسیون مناسب

• تغذیه متعادل: سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی برای حمایت از سلامت پوست.
• مصرف کافی آب: برای حفظ هیدراتاسیون مناسب بدن و کمک به سلامت پوست.

تمرینات و تحرک

• تمرینات دامنه حرکتی: زیر نظر پرستار یا فیزیوتراپیست برای بهبود جریان خون و کاهش فشار.
• افزایش فعالیت بدنی: به هر میزان ممکن، حتی حرکات ساده پا یا دست.

مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای

• کنترل شرایط مزمن: مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی که ممکن است خطر زخم بستر را افزایش دهند.

این اقدامات می‌توانند به کاهش خطر توسعه زخم بستر کمک کنند و کیفیت زندگی افراد مبتلا به ضعف حرکتی را بهبود بخشند. در صورت بروز هر گونه تغییر در پوست، باید به سرعت با یک متخصص بهداشتی مشورت شود.

مراقبت‌های خانگی از زخم بستر می‌تواند به طور مؤثری به بهبود زخم‌ها کمک کرده و از پیشرفت آنها جلوگیری کند. در ادامه تعدادی از مراحل و روش‌های مهم مراقبت خانگی بیان شده است:

1. تمیز نگه داشتن زخم

• زخم را به طور مرتب و با استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده ملایم تمیز کنید تا از عفونت جلوگیری شود.
• همیشه از مواد و لوازم استریل استفاده کنید.

2. پانسمان مناسب

• از پانسمان‌های مخصوص زخم‌های فشاری استفاده کنید که باعث حفظ رطوبت به اندازه کافی و جلوگیری از آلودگی می‌شوند.
• به‌طور منظم و طبق توصیه پزشک پانسمان را تعویض کنید.

3. تغذیه مناسب

• از رژیم غذایی غنی از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی بهره ببرید، که باعث تسریع در بهبود زخم می‌شود.
• مصرف کافی آب برای حفظ هیدراتاسیون بدن بسیار مهم است.

4. کاهش فشار

• به‌طور مرتب موقعیت بیمار را تغییر دهید تا فشار از روی زخم برداشته شود.
• استفاده از بالش و تشک‌های ضد زخم بستر برای توزیع یکنواخت فشار.

5. استفاده از مواد مرطوب‌کننده

• پوست اطراف زخم را مرطوب نگه دارید تا از خشکی و ترک خوردن که می‌تواند منجر به زخم‌های جدید شود، جلوگیری شود.

6. مشاهده و بررسی مداوم

• تغییرات در رنگ، اندازه یا وضعیت زخم را به‌دقت بررسی کنید و در صورت هر گونه نگرانی با پزشک مشورت کنید.

7. کاهش رطوبت اضافی

• توجه به خشک بودن بخش‌های آسیب‌پذیر بدن برای جلوگیری از تحریک و زخم‌های اضافی.

8. مشورت با متخصص

• در صورت هر گونه علائم عفونت مانند قرمزی، گرما، ورم یا ترشحات غیرمعمول، به پزشک مراجعه کنید.

این دستورالعمل‌ها می‌توانند به کاهش خطر عفونت و پیشرفت زخم بستر کمک کنند، اما همیشه بهتر است با متخصص بهداشتی در مورد درمان‌های خاص و پیشرفته مشورت کنید.

درمان‌های پزشکی برای زخم بستر بستگی به شدت و مرحله زخم دارد. درمان‌های پزشکی باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. پانسمان‌های تخصصی

• پانسمان‌های هیدروکلوئید و هیدروژل: این پانسمان‌ها کمک می‌کنند تا رطوبت به اندازه کافی حفظ شود و زخم بهتر بهبود یابد.
• پانسمان‌های فومی و آلژینات: برای زخم‌های با ترشحات زیاد مناسب هستند و جذب بالایی دارند.

2. ترمیم بافتی

• استفاده از مواد زیستی: مانند پیوند پوست یا مابع ترمیمی ویژه برای تسریع در التیام زخم.

3. داروهای موضعی

• آنتی‌بیوتیک‌های موضعی: در صورت وجود عفونت برای کنترل و کاهش رشد باکتری‌ها.
• پمادهای مخصوص بهبود زخم: که می‌توانند سلول‌های پوست را تحریک به ترمیم کنند.

4. تخلیه فشار

• استفاده از وسایل مکانیکی: مانند تشک‌های ضد فشار و بالش‌های تخصصی برای کاهش فشار روی زخم.

5. درمان‌های جراحی

• دبریدمان جراحی: برداشتن بافت‌های مرده و عفونی شده که به بهبود زخم کمک می‌کند.
• عملیات جراحی ترمیمی: در موارد پیشرفته‌تر ممکن است نیاز به جراحی برای بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده باشد.

6. درمان‌های پیشرفته

• اکسیژن درمانی با فشار بالا: که به بهبود زخم‌های جدی با افزایش اکسیژن رسانی به بافت‌ها کمک می‌کند.
• درمان‌های بیولوژیکی: مانند استفاده از عوامل رشد یا سلول‌های بنیادی برای تحریک بازسازی بافت.
• درمان با فشار منفی : وکیوم تراپی یا درمان با فشار منفی علاوه بر جمع آوری ترشحات زخم ، با پانسمان های مخصوص و فشارمنفی باعث افزایش گردش خون و افزایش رشد نشر گرانولی شده و ترمیم زخم را سرعت می بخشد.